Nazwa Szkoły Wyższej: Akademia Pedagogiki Specjalnej im Marii Grzegorzew
Rok oddania: 2007
SPIS TREŚCI
WSTĘP 3
ROZDZIAŁ I- Podstawy teoretyczno-metodologiczne pracy 5
I.1. Charakterystyka systemu penitencjarnego w Polsce w świetle literatury przedmiotu 5
I.2. Główne pojęcia 18
I.3. Teren badań i zbiorowość badana 31
I.4. Pytania i hipotezy badawcze 33
I.5. Metody i techniki badań 35
ROZDZIAŁ II- Powstanie i struktura organizacyjna Zakładu Karnego w Białymstoku 38
II.1. System resocjalizacyjny w Polsce a założenia Zakładu Karnego w Białymstoku 38
II.2. Charakterystyka społeczności więźniów 43
II.3. Personel jako wykonawca zadań resocjalizacyjnych 52
ROZDZIAŁ III- Analiza wyników badań 58
III.1. Założenia programu resocjalizacyjnego w świetle dokumentacji oficjalnej badanej placówki 58
III.2. Realizacja programu resocjalizacyjnego w świetle wywiadów ze skazanymi 62
III.2.1. Oddziaływanie na skazanych w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności 62
III.2.2. Zatrudnienie i szkolenie zawodowe skazanych 66
III.2.3. Kontakt skazanych z najbliższą rodziną 69
III.2.4. Działalność kulturalno-oświatowa wśród skazanych 73
III.2.5. Nagrody i kary dyscyplinarne 81
III.2.6. Kontakt osadzonych z pracownikami służby więziennej 90
III.2.6. Plany osadzonych po opuszczeniu zakładu karnego 95
III.3. Formy pracy resocjalizacyjnej personelu ze skazanymi 99
III.4. Analiza indywidualnych przypadków skazanych 105
ZAKOŃCZENIE 109
BIBLIOGRAFIA 112
ANEKSY 114
WSTĘP
Przestępczość i oddziaływanie na przestępców wpisuje się mocno w rzeczywistość każdego państwa, w tym również i Polski. Uznając je za bardzo ważne społeczne problemy, państwo dąży do rozwiązania ich w sposób jak najbardziej efektywny. Ogromna różnorodność koncepcji, pomysłów a także podejmowanych działań ujawnia niestety pewną niemoc w tym zakresie. Przestępczość jest, zjawiskiem nie poddającym się w łatwy sposób zmianom zgodnie z oczekiwaniami społeczeństwa. Podobnie jest z przestępcami, którzy na ogół niechętnie poddają się oddziaływaniom resocjalizacyjnym.
Przestępczość jest obciążeniem dla całego społeczeństwa. Generuje bardzo poważne koszty społeczne, zaczynając od zagrożenia ze strony przestępców, a kończąc na kosztach wynikających z przestępczości oraz utrzymania zakładów karnych i aresztów śledczych, co wiąże się z obciążeniem budżetu państwa, a zatem i każdego podatnika. A więc żadnemu społeczeństwu się nie opłaca tym bardziej przestępczość wtórna, zazwyczaj jeszcze bardziej dokuczliwa i kosztowna. W takiej sytuacji społeczeństwo daje państwu legitymację do redukowania tego niepożądanego zjawiska. Jednym z instrumentów, który służy do tego jest zakład karny i polityka penitencjarna oraz niezwykle ważne jej narzędzie, jakim jest proces resocjalizacji.
Resocjalizacja penitencjarna, czyli odbywająca się w zakładzie karnym to ogół oddziaływań celowych i zaprogramowanych na przestępcy odsiadującego karę pozbawienia wolności. Celem ich jest uzyskanie u osadzonego, co najmniej poprawy jurydycznej, czyli zabezpieczenie przed powrotem do czynu przestępczego. Przy czym w resocjalizacji penitencjarnej nie tylko chodzi o przekazanie wiedzy oraz zalecenie nowych społecznie pożądanych stylów postępowania, ale przede wszystkim o modyfikację nawyków charakterologicznych, czyli o eliminację negatywnych postaw ze społecznego punktu widzenia, które determinują aspołeczne zachowania człowieka.
Niestety resocjalizacja w zakładach karnych napotyka bardzo wiele utrudnień. Szczególnie ważnymi do rozwiązania problemami są nie dofinansowanie więziennictwa i znaczny wzrost populacji osób odbywających karę pozbawienia wolności. O ile w 1989 roku w polskich więzieniach przebywało 46 tysięcy osadzonych, to już w roku 2006 ta liczba wzrosła do około 90 tysięcy. Obowiązująca norma w Polsce 3m na jednego osadzonego niestety nie jest przestrzegana a zaludnienie niektórych jednostek penitencjarnych przekracza nawet 150% ich pojemności.
W sytuacji niedoboru kadrowego oraz środków finansowych, przeludnienia więzień, ważnym problemem staje się zapewnienie efektywności oraz odpowiedniego poziomu pracy wychowawczej jak również korekcyjnej. Wysiłek penitencjarny koncentruje się w głównej mierze na utrzymaniu właściwej atmosfery w społeczności osadzonych oraz zapewnienia bezpieczeństwa spychając proces resocjalizacji na dalszy plan.
Na podstawie wyników moich badań w zakładzie karnym w Białymstoku przedstawię resocjalizację skazanych. Zwracam szczególną uwagę na ważne problemy, z którymi boryka się zakład karny w procesie resocjalizacji, a także postaram się przedstawić pracę personelu więziennego tak ważną a tak nie docenianą w społeczeństwie.
Rozdział pierwszy niniejszej pracy poświęcony został ogólnym zagadnieniom resocjalizacji instytucjonalnej. Bardzo obszernie scharakteryzowałem system penitencjarny występujący obecnie w Polsce przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na początek myśli penitencjarnej. Przedstawiłem przebieg procesu resocjalizacyjnego z uwzględnieniem metod i technik prowadzonego oddziaływania. Tu także zamieściłem problem i hipotezy badawcze a także opisałem metody, którymi posługiwałem się w prowadzonych prze ze mnie badaniach.
W rozdziale drugim przedstawiam strukturę organizacyjną i system resocjalizacyjny oraz dokonuję charakterystyki społeczno-demograficznej więźniów. Charakteryzuję personel wykonujący zadania resocjalizacyjne przy szczególnym uwzględnieniu pracy wychowawcy więziennego.
Obszerny tematycznie rozdział trzeci został poświęcony analizie wyników badań własnych. Dotyczą one pracy resocjalizacyjnej prowadzonej przez personel penitencjarny. Przedstawiłem tu kolejno informacje o zatrudnieniu osadzonych, kontaktach z najbliższą rodziną oraz działalności kulturalno-oświatowej i sportowej realizowanej w zakładzie karnym. Charakteryzuję rodzaj stosowanych kar i nagród, plany osadzonych po opuszczeniu zakładu karnego, a także stosunek do pracowników służby więziennej. W rozdziale trzecim umieściłem także analizę indywidualnych przypadków skazanych.
