Liczba stron: 52
Rodzaj pracy: licencjacka
Rok oddania: 2010
Zawartość pracy:
Spis treści
Wstęp 3
Rozdział I.
Teoretyczne problemy śmierci i umierania człowieka
1.1. Spojrzenie biomedyczne na śmierć człowieka 5
1.2. Śmierć i umieranie człowieka w aspekcie filozoficznym 7
1.3. Obyczaje i zachowania ludzi w obliczu problemu śmierci- aspekt kulturowy i psychologiczny 12
Rozdział II.
Przygotowanie do umierania i śmierci jako zadania życiowe człowieka
2.1. Zadania życiowe w różnych okresach rozwoju człowieka 17
2.2. Psychologiczne i pedagogiczne podstawy przygotowania do śmierci 23
2.3. Postawy dzieci i młodzieży wobec problemu śmierci i umierania w świetle dotychczasowych badań 27
Rozdział III.
Podstawy metodologiczne badań własnych
3.1. Cel i przedmiot badań 29
3.2. Problemy badawcze i hipotezy robocze 29
3.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 31
3.4. Organizacja i przebieg badań własnych 37
Rozdział IV.
Analiza wyników badań własnych 38
Podsumowanie i wnioski 48
Bibliografia 49
Aneks 50
Wstęp
Śmierć jest jednym z najbardziej fundamentalnych, a zarazem nieuchwytnych doświadczeń ludzkiego życia. Pomimo że dotyka każdego człowieka bez wyjątku, pozostaje tematem, który budzi lęk, niepokój, ale także ciekawość. Od wieków filozofowie, teolodzy, naukowcy oraz artyści starali się zgłębić tajemnicę śmierci, próbując odpowiedzieć na pytania o jej sens, celowość oraz wpływ na ludzkie istnienie. Współczesna kultura, zdominowana przez konsumpcjonizm i dążenie do sukcesu, zdaje się coraz bardziej oddalać od refleksji nad śmiercią, uznając ją za temat tabu. Tymczasem młodzież, będąca w kluczowym okresie kształtowania swojego światopoglądu, styka się z problemem śmierci na różne sposoby — poprzez doświadczenia osobiste, literaturę, media czy religię. Jakie są postawy młodzieży wobec śmierci? Czy temat ten budzi w nich lęk, obojętność, a może refleksję? Praca ta jest próbą odpowiedzi na te pytania, przy jednoczesnym ukazaniu, jak różnorodne czynniki wpływają na kształtowanie postaw wobec śmierci.
Tematyka śmierci jest niezwykle złożona i wielowymiarowa, co czyni ją obszarem zainteresowania wielu dziedzin nauki. Z jednej strony medycyna bada biologiczne aspekty umierania i śmierci, starając się wydłużyć życie człowieka, z drugiej zaś filozofia, psychologia czy socjologia analizują egzystencjalne, emocjonalne oraz społeczne aspekty tego zjawiska. Śmierć nie jest jedynie końcem biologicznego funkcjonowania organizmu — dla wielu kultur i religii oznacza przejście do innego stanu istnienia, podczas gdy dla innych stanowi kres wszelkiego bytu. Współczesne społeczeństwa, zwłaszcza zachodnie, coraz częściej odwracają się od refleksji nad śmiercią, skupiając się na podtrzymywaniu młodości i zdrowia. Jednakże śmierć, niezależnie od prób jej unikania, pozostaje nieodłącznym elementem ludzkiego życia i doświadczenia, dlatego też wymaga głębokiego namysłu, zwłaszcza w procesie wychowawczym młodego pokolenia.
Młodzież, będąca w fazie intensywnego rozwoju emocjonalnego, intelektualnego oraz społecznego, wykazuje różnorodne postawy wobec śmierci. Te postawy mogą być kształtowane przez wiele czynników, takich jak wychowanie rodzinne, środowisko szkolne, wpływ rówieśników, a także media czy kultura popularna. W dzisiejszych czasach młodzi ludzie mają łatwy dostęp do informacji o śmierci poprzez wiadomości, filmy, seriale czy gry komputerowe. Niemniej jednak sposób, w jaki śmierć jest przedstawiana w kulturze masowej, często odbiega od rzeczywistości, co może prowadzić do zniekształcenia wyobrażeń o tym zjawisku. Równocześnie, w świecie zdominowanym przez technologie, młodzież może doświadczać izolacji emocjonalnej i braku głębokich więzi, co również wpływa na ich podejście do kwestii ostateczności życia.
Jednym z kluczowych zagadnień poruszanych w tej pracy jest pytanie, czy młodzież jest odpowiednio przygotowana na zetknięcie się z problemem śmierci i umierania. Współczesne systemy edukacyjne rzadko podejmują ten temat w sposób otwarty, co może prowadzić do powstania luki w wiedzy i przygotowaniu emocjonalnym młodych ludzi. W efekcie, w obliczu straty bliskiej osoby czy sytuacji związanej ze śmiercią, młodzież może odczuwać dezorientację, lęk czy nawet bunt. Stąd też istotne jest zrozumienie, jakie mechanizmy psychologiczne i pedagogiczne mogą wspierać młode osoby w radzeniu sobie z tak trudnymi doświadczeniami. Czy szkoła powinna pełnić większą rolę w edukacji dotyczącej śmierci? Jakie metody wychowawcze mogą pomóc w oswajaniu młodzieży z tematem przemijania?
Kultura i tradycje również odgrywają ważną rolę w kształtowaniu postaw wobec śmierci. W wielu społecznościach istnieją rytuały i obrzędy związane z umieraniem i żałobą, które pomagają ludziom radzić sobie z poczuciem straty i bólu. W kulturze zachodniej takie rytuały uległy osłabieniu, co może wpływać na brak umiejętności radzenia sobie z żałobą, zwłaszcza wśród młodych ludzi. W przeciwieństwie do tego, w niektórych kulturach azjatyckich czy afrykańskich śmierć postrzegana jest jako naturalny etap życia, a rytuały związane z pożegnaniem zmarłych mają głęboki wymiar duchowy i wspólnotowy. Jakie znaczenie mają różnice kulturowe w postawach młodzieży wobec śmierci? Czy globalizacja i dostęp do informacji o innych kulturach wpływają na sposób, w jaki młodzi ludzie postrzegają śmierć i umieranie?
Nie można również pominąć roli religii w kształtowaniu postaw wobec śmierci. Wiara w życie pozagrobowe, reinkarnację czy sąd ostateczny może wpływać na sposób, w jaki młodzież myśli o śmierci. Dla wielu osób religia jest źródłem pocieszenia i nadziei, podczas gdy inni mogą odrzucać religijne interpretacje śmierci na rzecz bardziej racjonalnego, naukowego podejścia. Współczesna młodzież żyje w świecie pluralizmu religijnego i światopoglądowego, co może prowadzić zarówno do otwartości na różne perspektywy, jak i do zamętu i dezorientacji. Warto zastanowić się, jakie znaczenie ma religia we współczesnym podejściu młodzieży do tematu śmierci, zwłaszcza w kontekście rosnącej liczby osób deklarujących się jako niewierzące lub agnostyczne.
Niniejsza praca ma na celu zgłębienie tych zagadnień, analizując zarówno teoretyczne aspekty śmierci i umierania, jak i wyniki badań empirycznych dotyczących postaw młodzieży wobec tego trudnego tematu. W kolejnych rozdziałach przedstawione zostaną różne perspektywy naukowe, które pozwolą lepiej zrozumieć, jak młodzi ludzie postrzegają śmierć, jakie emocje budzi w nich ten temat oraz jakie czynniki wpływają na kształtowanie się ich postaw. Analiza ta pozwoli nie tylko lepiej zrozumieć problematykę śmierci z perspektywy młodzieży, ale także wskaże, jakie działania pedagogiczne i wychowawcze mogą być pomocne w przygotowaniu młodych ludzi do radzenia sobie z tym nieuniknionym aspektem ludzkiego życia.
