Przyszłość systemu edukacji w Polsce w kontekstach: gospodarczym,politycznym i społecznym

Spis treści

Wstęp. 4
C z ę ś ć p i e r w s z a
Edukacja w świetle teorii socjologicznych
R o z d z i a ł I. Ogólne założenia teoretyczne i metodologiczne. 7
1. Problem determinizmu. 7
2. Kumulatywność teorii socjologicznych. 9
3. Czas i zmiana. 12
4. Ogólne własności systemów.16
R o z d z i a ł II. Ilustracja historyczna. 19
1. Narodziny komunikacji symbolicznej.
Cztery eksternalizacje. 19
2. Historia edukacji ze szczególnym uwzględnieniem
Polski. 21
3. Podsumowanie. 32
C z ę ś ć d r u g a
Prognozy
R o z d z i a ł III. Prognozy z uwzględnieniem wielu czynników.38
1. Wprowadzenie. 38
2. Ewolucja systemów wartości. 39
3. Rola rodziny w edukacji współczesnej młodzieży. 44
4. Czynniki demograficzne. 46
5. Polityka i ekonomia. 55
6. Nauka i technika. 59
7. Przyszłość wsi i rolnictwa. 67
8. Podsumowanie. 69
R o z d z i a ł IV. System edukacyjny w sprzężeniach zwrotnych.72
1. Wprowadzenie. 72
2. „Historia” edukacji w Polsce, lata 2004 2024. 73
3. Model graficzny.80
P r ó b a u o g ó l n i e n i a.82
L i t e r a t u r a.83
W y k a z t a b e l.91
W y k a z w y k r e s ó w.91

WSTĘP

Celem niniejszej pracy jest prognoza systemu edukacyjnego. System edukacji odgrywa istotną rolę w życiu społecznym, kulturalnym i gospodarczym kraju. Edukacja – to przekazywanie wiedzy nie tylko wymaganej przez program nauczania, ale też przyswajanie norm i wartości społecznych, wyrabianie nawyku ciężkiej pracy, rywalizacji, współdziałania.[Goodman 1998: 394] J. Szczepański [1973: 9] podkreśla, że podstawową cechą nowoczesnego społeczeństwa winien być taki system oświaty, aby zapewniał każdej jednostce możliwość podejmowania najbardziej korzystnych decyzji z punktu widzenia celów indywidualnych, jak również interesów społeczeństwa. Ten ostatni fragment zdania implikuje określenie celu nadrzędnego edukacji, jakim jest utrzymanie równowagi systemu jako całości.

Z perspektywy teorii systemowych autopoiesis, system edukacji rozumiany jest jako subsystem całego systemu społecznego. Cele swe realizuje we współzależności od wielu czynników.
Czynniki takie jak przykładowo: stosunki społeczno gospodarcze, potrzeby rynku pracy, tradycje edukacyjne i kulturowe oraz zaawansowanie technologiczne i informatyczne wskazują kierunki rozwoju systemu edukacji i w dużym stopniu go determinują. Warto także dodać, że szkolnictwo wyższe jest w naturalny sposób związane ze szkolnictwem średnim (a przez nie, nawet z podstawowym). Ma tu miejsce oczywiste sprzężenie zwrotne: od poziomu szkół średnich zależy poziom kandydatów na studia, a więc i absolwentów tych studiów, a od poziomu tych absolwentów szkół wyższych, którzy będą nauczycielami, zależeć będzie poziom szkół średnich.

Historia dostarcza wielu przykładów nietrafnych prognoz i niespełnionych oczekiwań, np. spór kapitalizm komunizm należy już do przeszłości. Przewidywania, co do warunków szybkich przemian gospodarczych, politycznych i społecznych w naszym kraju, gdzie żyje jeszcze duch realnego socjalizmu obarczone są większą skalą błędu, niż dla warunków ustabilizowanych. Wzory działań społecznych zakorzenione w strukturalnych właściwościach społeczeństwa będącego produktem minionych rozwiązań systemowych w zderzeniu z cywilizacyjnym szokiem, mogą zaowocować nieoczekiwanymi wynikami. Podjęcie próby choćby najogólniejszego przewidzenia przyszłości systemu edukacyjnego jest fascynujące. Jeśli uzyskamy świadomość potencjalnych zmian, łatwiejsze stanie się adaptowanie do nowej rzeczywistości.

Praca składa się z dwóch części: W pierwszej zatytułowanej: Edukacja w świetle teorii socjologicznych, podaję ogólne założenia teoretyczne i metodologiczne. Na podstawie ilustracji historycznej wskazuję na szczególne prawidłowości rozwoju systemu edukacyjnego. W części drugiej, nazwanej Prognozy wskazuję na różne ujęcia prognostyczne w literaturze naukowej. Wykorzystuję publikowane prognozy oraz badania własne. W ostatniej części pracy przedstawiam system edukacyjny w systemie sprzężeń zwrotnych.