Spis treści
Wstęp 4
I. Etapy powstawania Otwartych Funduszy Emerytalnych /OFE/ 8
1. Prawne wymogi utworzenia funduszu emerytalnego 8
1.1. Nadanie statutu funduszowi przez towarzystwo 8
1.2. Zawarcie umowy z depozytariuszem o przechowywanie aktywów funduszu 10
1.3. Uzyskanie zezwolenia na utworzenie funduszu emerytalnego 11
1.4. Wpis do rejestru 13
2. Główne zasady reformy systemu ubezpieczeń społecznych /S.U.S./ 16
II. Rodzaje prowadzonej działalności Otwartych Funduszy Emerytalnych 21
1. Sposób pobierania opłat przez Otwarty Fundusz 21
2. Zasady polityki inwestycyjnej 22
3. Zakres działalności akwizycyjnej oraz podmioty uprawnione do czynności akwizycyjnej 27
4. Sankcje za naruszenie ograniczeń ustawowych 30
III. Uzyskanie członkostwa w OFE -tryb przystępowania do funduszy 32
1. Podpisanie umowy z OFE przez akwizytorów 32
2. Obowiązki członka po zawarciu umowy 34
3. Konsekwencje przejścia do innego OFE 35
IV. Ustawowe obowiązki OFE wynikające z prowadzonej działalności 39
1. Obowiązki zwiększające bezpieczeństwo funduszy 39
2. Informowanie członków funduszu -jednym z obowiązków OFE 42
3. Wycena aktywów i obliczanie stopy zwrotu OFE 43
4. Przeciwdziałanie sytuacjom niedoboru w zasobach funduszy 45
V. System nadzoru nad działalnością Otwartych Funduszy Emerytalnych 48
1. Uprawnienia Urzędu Nadzoru Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi /UNFE/ 48
1.1. Zadania Komitetu Doradczego -organu opiniodawczego UNFE 50
2. Obrona interesów członków funduszy. 52
3. Przedmiotowy zakres kontroli inspektorów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych /ZUS/ 55
Zakończenie 70
Bibliografia 73
Wykaz załączników, tabel, rysunków i schematów 76
Wstęp
Reforma systemu emerytalnego w Polsce, przeprowadzona na początku XXI wieku, była jednym z najważniejszych elementów transformacji społeczno-gospodarczej kraju. W wyniku tej reformy powstały Otwarty Fundusz Emerytalny (OFE), który miał na celu dywersyfikację źródeł finansowania świadczeń emerytalnych, a także wprowadzenie mechanizmów umożliwiających każdemu obywatelowi samodzielne gromadzenie oszczędności na starość. Zmiany te były odpowiedzią na rosnącą liczbę osób w wieku emerytalnym, a także na konieczność dostosowania systemu ubezpieczeń społecznych do wyzwań związanych z długoterminową stabilnością finansową państwa.
System ubezpieczeń społecznych w Polsce był przez wiele lat oparty głównie na składkach przekazywanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Chociaż ZUS zapewniał podstawową ochronę emerytalną, to jego przyszłość stała się niepewna z powodu starzejącego się społeczeństwa, niskiej stopy dzietności oraz rosnącego obciążenia systemu. W odpowiedzi na te wyzwania, w 1999 roku, wprowadzono reformę, której elementem były Otwarty Fundusz Emerytalny, obok ZUS, stanowiący integralną część nowego systemu emerytalnego.
Celem pracy jest przedstawienie funkcjonowania Otwartych Funduszy Emerytalnych w kontekście zreformowanego systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Analizie poddane zostaną zarówno etapy powstawania OFE, ich działalność operacyjna, jak i system nadzoru nad ich funkcjonowaniem. W pracy szczególną uwagę poświęcono także mechanizmom, które zostały wprowadzone w celu zapewnienia bezpieczeństwa funduszy oraz transparentności ich działalności. Kolejne rozdziały koncentrują się na podstawowych kwestiach związanych z zakładaniem OFE, rodzajami działalności prowadzonymi przez fundusze, zasadami ich funkcjonowania oraz regulacjami prawnymi mającymi na celu zapewnienie właściwego nadzoru nad tymi podmiotami.
W pierwszej części pracy omówione zostaną etapy powstawania Otwartych Funduszy Emerytalnych. W szczególności wskazane zostaną procedury prawne niezbędne do utworzenia funduszu emerytalnego, w tym wymogi dotyczące nadania statutu, zawarcia umowy z depozytariuszem oraz uzyskania zezwolenia na działalność. Przedstawiona zostanie także reforma systemu ubezpieczeń społecznych, której częścią stało się wprowadzenie Otwartych Funduszy Emerytalnych. Zostaną omówione główne zasady tej reformy, a także cele, które miała ona na celu osiągnąć.
W drugiej części pracy analizie poddane zostaną zasady działalności funduszy, ze szczególnym uwzględnieniem polityki inwestycyjnej oraz zasad pobierania opłat przez fundusze. W tej części omówione zostaną również podmioty odpowiedzialne za akcje akwizycyjne oraz sankcje za naruszenie ograniczeń ustawowych.
Trzecia część pracy skupi się na procedurach związanych z uzyskaniem członkostwa w Otwartych Funduszach Emerytalnych. Wskazane zostaną zasady przystępowania do funduszy oraz prawa i obowiązki członków OFE, a także konsekwencje związane z przystąpieniem do innego funduszu.
W kolejnych rozdziałach szczegółowo przedstawione zostaną ustawowe obowiązki OFE, które mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa funduszy oraz zapewnienie przejrzystości ich działalności. Omówione zostaną także zasady wyceny aktywów oraz obliczania stopy zwrotu, a także działania mające na celu przeciwdziałanie sytuacjom niedoboru w zasobach funduszy.
Ostatnia część pracy poświęcona jest systemowi nadzoru nad działalnością Otwartych Funduszy Emerytalnych, z uwzględnieniem roli Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE) oraz innych organów kontrolujących działalność OFE. Zostaną przedstawione uprawnienia UNFE oraz zakres kontroli prowadzonych przez inspektorów ZUS, a także zasady obrony interesów członków funduszy.
Praca ta stanowi wprowadzenie do szerokiej problematyki związanej z funkcjonowaniem Otwartych Funduszy Emerytalnych w Polsce. Ma na celu dostarczenie rzetelnych informacji na temat tego mechanizmu, który stał się jednym z fundamentów nowoczesnego systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce.
