Liczba stron: 249
Nazwa Szkoły Wyższej: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie
Rodzaj pracy: magisterska
Rok oddania: 2002
Zawartość pracy:
SPIS TREŚCI
Wstęp ………………. 4
Rozdział 1 Etiologia przestępczości nieletnich ……… 8
1.1. Rozróżnienie przyczyn przestępczości nieletnich ……. 9
1.1.1. Zewnętrzne czynniki przestępczości ………. 12
1.1.2. Wewnętrzne czynniki przestępczości ……… 48
1.2. Syndrom wykolejenia ………….. 61
Rozdział 2 Metodologia badań ………….. 66
2.1. Cel badań ………………. 67
2.2. Przedmiot badań ……………. 69
2.3. Podmiot badań i kryteria doboru populacji ……….. 70
2.4. Problem badawczy …………….. 71
2.5. Techniki i narzędzia badawcze ………….. 72
2.6. Organizacja i opis terenu badań …………. 75
Rozdział 3 Analiza uzyskanych wyników badań …….. 76
3.1. Wstęp do analizy wyników badań ……….. 77
3.2. Analiza ilościowa wyników badań ………… 79
3.3. Analiza jakościowa wyników badań ……….. 154
Rozdział 4 Zakończenie …………….. 178
Spis tabel ………………. 191
Spis wykresów ……………. 194
Bibliografia ………………. 197
Aneksy ………………. 202
Aneks nr 1 ………………. 203
Aneks nr 2 ………………. 215
Aneks nr 3 ………………. 230
Wstęp
„Niektórzy ludzie rodzą się mordercami. Inni dopiero się nimi stają. Czasami bywa też, że żądza zabijania wywodzi się z tak skomplikowanej plątaniny motywów sięgających nieszczęśliwego dzieciństwa i pełnego niebezpieczeństw okresu dojrzewania, że nikt w końcu nie wie, czy jest to tendencja wrodzona, czy nabyta” . Przestępczość nieletnich w dzisiejszych czasach jest nie bez wątpienia bardzo poważnym problemem. Związane jest to z bardzo gwałtowną zmianą warunków politycznych, społecznych, ekonomicznych etc. Kwestia wykraczania nieletnich poza prawo jest już badana od dawna. Jednakże wymaga ona wciąż ciągłej analizy, tak częstej, jak częste są wyżej wymienione zmiany. Największą akcelerację przestępczości widać dzięki doniesieniom dzienników, programów dokumentalnych, reportaży etc. Wówczas mówi się dużo o brutalizacji dokonywanych przestępstw, obniżaniu się progu wiekowego przestępców. Mało kto jednak szuka przyczyn takiego zjawiska, które z roku na rok postępuje. W wyniku takiej sytuacji trzeba zajmować się tym problemem społecznym i ludzkim. Szczególnie, że w dzieciach i młodzieży pokładamy zawsze nasze nadzieje na przyszłość funkcjonowania struktur społecznych.
Przy takim problemie bardzo ważne jest znalezienie przyczyn takich zjawisk aspołecznych oraz następnie tworzenie właściwych systemów naprawczych. Moment podjęcia odpowiednich działań jest niesłychanie ważny, jeśli nie najważniejszy, w kwestii ich skuteczności. Jakiekolwiek anomalie rozwojowe powstałe pod wpływem pejoratywnych bodźców o długim okresie działania są przyczyną kształtowania się niewłaściwych postaw. Dlatego należy jak najwcześniej zająć się dziećmi, które mają cokolwiek wspólnego z przestępczością, żyją w rodzinach patologicznych, funkcjonują w środowisku rówieśniczym o działalności skierowanej przeciw prawu, bądź same przejawiają predyspozycje do zachowań aspołecznych.
W takim ujęciu olbrzymią rolę odgrywa profilaktyka, której celem staje się zapobieganie wykolejeniu społecznemu dzieci i młodzieży poprzez podejmowanie działań już na początku pojawienia się trudności wychowawczych. Optymalnym systemem wychowawczym wydaje się być taki, który strzegłby każdego młodego człowieka przed poznaniem złych stron życia oraz wkroczeniem na drogę wykolejenia. Jednak by móc tworzyć odpowiednio skuteczne programy profilaktyczne, które chroniłyby dzieci przed wykolejeniem społecznym, należy wciąż badać zjawisko przestępczości nieletnich, ciągle szukając jej nowych przyczyn i co się z tym nierozerwalnie wiąże, również alternatywnych rozwiązań tego problemu. A oto, jak KG Policji charakteryzuje nieletniego przestępcę: „Uczeń w wieku 13 – 16, powtarzający klasę, mający za sobą ucieczki z domu, najczęściej działa w grupie po wypiciu alkoholu, brutalny, okrutny i często bijący dla samego bicia. Działa pod wpływem namowy kolegów, z chęci zysku, dla szpanu i z chęci zaimponowania innym” .
Oczywiście przestępczość nie jest zjawiskiem homogenicznym. Nie zawsze jednostka, która wchodzi na drogę wykolejenia społecznego w dzieciństwie, utrzymuje się na niej w dalszych latach życia, z zdarza się również, że pierwsze czyny przestępcze dokonywane są przez ludzi już dojrzałych. Jednak jest przyjęte twierdzenie, że „dla prognozy nieletniego przestępcy ważny jest przede wszystkim związek zachodzący między popełnianiem przez niego przestępstw a wczesnym i znacznym jego wykolejeniem” . Obserwuje się bowiem, że rzadkie są sytuacje, gdy wejście na drogę przestępczości ma charakter przypadkowy, nie jest poprzedzone wcześniejszymi sygnałami świadczącymi o zaburzeniu rozwoju społecznego młodego człowieka. Najczęściej przestępczość jest przejawem trwającego przez dłuższy czas procesu, który charakteryzują trudności w zakresie adaptacji społecznej jednostki.
Ponieważ u wielu dorosłych recydywistów początek wykolejenia sięga wczesnej młodości i zjawisko to jest jeszcze częściej obserwowane w odniesieniu do przestępców młodocianych i nieletnich recydywistów, wszelkie próby wyjaśnienia etiologii tego zjawiska kierują do jego początków, do przestępczości występującej wśród dzieci. Jest to bardzo istotna prawidłowość, mająca zasadnicze znaczenie dla działalności profilaktycznej i resocjalizacyjnej.
Ze względu na mechanizm powstawania zachowania przestępczego i jego rozciągłość w czasie istotne jest, jak dalece istniejące zaburzenie rozwoju społecznego zostało utrwalone i wpłynęło na ukształtowanie postaw i nawyków. Czas podjęcia odpowiednich zabiegów terapeutycznych najczęściej w sposób istotny przesądza o ich skuteczności. Nieprawidłowości rozwojowe powstałe pod wpływem długo działających negatywnych postaw i wadliwych stereotypów zachowania są bardzo oporne na działania korekcyjne. Warto również pamiętać o tym, że im wcześniejszy okres życia dziecka, tym bardziej plastyczna jest jego psychika, bardziej podatna na wszelkie oddziaływania. Poza tym można wtedy podejmować pewne zabiegi zmierzające do zmiany sytuacji dziecka w jego środowisku rodzinnym, można starać się to środowisko uzdrowić, wpłynąć na jego przemianę wewnętrzną, można stworzyć dziecku pewne środowiska nowe, kompensujące braki innych, można wreszcie przenieść dziecko do innego środowiska opiekuńczego. Z tymi możliwościami wiąże się wielka szansa wyrównania wszelkich zaburzeń. Wiele argumentów przemawia za tym, by dużą wagę przywiązywać się do profilaktyki, do zapobiegania wykolejeniu społecznemu młodzieży przez podejmowanie działań w początkowej fazie rozwoju tego zjawiska, gdy występują pierwsze trudności wychowawcze. Gdy nie zostaną one w porę zahamowane, bardzo często przekształcają się w niebezpieczną formę niedostosowania społecznego, jaką jest przestępczość.
