Jan Skrzynecki i jego działalność w Powstaniu Listopadowym

SPIS TREŚCI

Wstęp

Powstanie listopadowe 1830-1831 było największym i najważniejszym w dziejach porozbiorowej Polski wystąpieniem zbrojnym w walce o niepodległość. Historiografia tego okresu jest obfita. Strona militarna powstania, jego wybuch, plany, przebieg zostały dokładnie odtworzone w pracach autorów tak polskich jak i obcych.

Do klasycznych już dzieł należy monografia profesora Wacława Tokarza. Jednakże wiele sądów i ocen Tokarza, dotyczących planowania i przebiegu operacji, położenia obu walczących stron poddaje rewizji Czesław Bloch w pracy „Generał Ignacy Prądzyński 1792-1850” Znacznie wcześniejsze od prac Tokarza i Blocha są monografie Augusta Sokołowskiego i Michała Sokolnickiego , które jednak są już nieco przestarzałe.

Nad zagadnieniami ustroju władz powstania pracowali Władysław Rostocki , Władysław Zajewski i Zdzisław Gołba. Pierwszy z nich omówił problem władzy wodzów naczelnych powstania, kładąc nacisk na stronę prawną zagadnienia, Zajewski zajął się funkcjonowaniem ugrupowań politycznych, Gołba zaś rozwojem władz Królestwa Polskiego w powstaniu.

Spośród źródeł drukowanych wymienić należy monumentalne dzieło członka Rządu Narodowego, Stanisława Barzykowskiego oraz prace Walentego Zwierkowskiego, Ludwika Mierosławskiego i Józefa Bema.

Z pamiętników i wspomnień największe znaczenie dla tej pracy mają pamiętniki Ignacego Prądzyńskiego, Klemensa Kołaczkowskiego, Natalii Kickiej, Joachima Lelewela.
Jeżeli zaś chodzi o postać samego Skrzyneckiego, literatura poświęcona jemu przedstawia się bardziej niż skromnie.

Dostępna jest jedynie jego biografia autorstwa Michała Sokolnickiego , która jednak ze względu na to, że jest już mocno przestarzała nie została wykorzystana w niniejszej pracy. Jednak w związku z tym, że Skrzynecki pełnił funkcję wodza naczelnego w każdej z wymienionych wcześniej prac znaleźć można wiele wiadomości o tej kontrowersyjnej postaci.

W oparciu o tę podstawę źródłową możliwe było podjecie się opracowania wybranego tematu. Poza wymienionymi wyżej materiałami wykorzystano jeszcze wiele nowszych opracowań, które wyszczególniono w wykazie bibliograficznym.

W życiu Jana Skrzyneckiego wyodrębnić można trzy charakterystyczne okresy. Pierwszy – od urodzenia, a ściślej od wstąpienia przezeń do służby wojskowej w 1806 roku – ciągnie się aż do Nocy Listopadowej i wybuchu powstania. Drugi okres, najkrótszy a zarazem najważniejszy obejmuje jego udział w powstaniu listopadowym, trzeci natomiast zaś lata po upadku powstania aż do śmierci w 1860 roku.

W każdym z tych okresów wydzielić można pewne mniejsze okresy różniące się wagą dla tej pracy. Dla przykładu, w drugim najważniejszym okresie, największe znaczenie ma sprawowanie władzy wodza naczelnego przez generała Skrzyneckiego.

Innymi słowy, konstrukcja niniejszej pracy uwarunkowana jest wyodrębnionymi okresami w życiu Skrzyneckiego. Każdemu poświęcono osobny rozdział; praca obejmuje trzy rozdziały, z których każdy dodatkowo podzielono na podrozdziały ułatwiające scharakteryzowanie postaci Skrzyneckiego i jego roli w powstaniu. Układ taki ułatwia zachowanie proporcji pomiędzy tym, co dotyczy bezpośrednio życia i działalności Skrzyneckiego, a tłem historycznym, na którym ową działalność należało ukazać. Fragmenty pracy, dotyczące powstania listopadowego z konieczności mają szersze tło, chodzi w nich, bowiem o przedstawienie innych przywódców powstania i ich działań, których skutki miały wpływ na bohatera tej pracy.