Analiza proekologicznej działalności inwestycyjnej zakładów azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A.

SPIS TREŚCI

WSTĘP 3
1. PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA. 4
1.1. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA. 4
1.2. ŹRÓDŁA I RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ. 10
1.3. UREGULOWANIA FINANSOWO – PRAWNE W ZAKRESIE KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA I JEGO OCHRONY. 17
1.4. WYZWANIA POLSKI W DZIEDZINIE OCHRONY ŚRODOWISKA W OBLICZU WSTĄPIENIA DO UNII EUROPEJSKIEJ. 22
2. FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI PROEKOLOGICZNEJ. 27
2.1. ISTOTA I RODZAJE INWESTYCJI ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA. 27
2.2. SYSTEM FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ OCHRONNYCH. 31
2.3. WYDATKI ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA. 46
3. OCHRONA ŚRODOWISKA W ZAKŁADACH AZOTOWYCH W TARNOWIE – MOŚCICACH S.A. 51
3.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA. 51
3.2. ZADANIA PROEKOLOGICZNE REALIZOWANE W SPÓŁCE W LATACH 1997÷2000. 55
3.3. ANALIZA WYDATKÓW (KOSZTÓW) ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA. 62
3.4. STRUKTURA INWESTYCJI PROEKOLOGICZNYCH W ZAKŁADACH AZOTOWYCH S.A. ORAZ ICH FINANSOWANIE. 73
3.5. EFEKTY FINANSOWE I EKOLOGICZNE ZREALIZOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ PROEKOLOGICZNYCH. 80
PODSUMOWANIE I WNIOSKI 91
LITERATURA 93
AKTY PRAWNE 96
SPIS TABEL I RYSUNKÓW 98

WSTĘP

Ochrona środowiska stanowi jedno z największych wyzwań współczesnej cywilizacji. Dynamiczny rozwój przemysłu i technologii, który umożliwił osiągnięcie niespotykanego wcześniej poziomu życia, niesie ze sobą również poważne konsekwencje ekologiczne. Eksploatacja zasobów naturalnych, emisja szkodliwych substancji do atmosfery, degradacja gleb i wód, a także rosnący problem odpadów stawiają przed ludzkością konieczność podjęcia zdecydowanych działań na rzecz ochrony środowiska. Współczesna gospodarka, chcąc sprostać tym wyzwaniom, musi łączyć rozwój ekonomiczny z odpowiedzialnością ekologiczną. Szczególną rolę w tym procesie odgrywają duże zakłady przemysłowe, których działalność wiąże się z istotnym oddziaływaniem na środowisko naturalne.

Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. to jedno z kluczowych przedsiębiorstw chemicznych w Polsce. Jego działalność od dziesięcioleci wpływa zarówno na gospodarkę, jak i na środowisko naturalne regionu. W obliczu coraz bardziej restrykcyjnych norm prawnych oraz rosnącej świadomości społecznej dotyczącej konieczności ochrony ekosystemów, spółka ta podjęła szereg działań proekologicznych. Wdrażanie nowoczesnych technologii redukujących emisję zanieczyszczeń, inwestowanie w ekologiczne rozwiązania oraz dostosowanie się do wymogów europejskich stało się nie tylko obowiązkiem prawnym, ale także elementem strategii przedsiębiorstwa.

Przemiany polityczne i gospodarcze, jakie miały miejsce w Polsce po 1989 roku, otworzyły kraj na nowe wyzwania i możliwości. Wejście do Unii Europejskiej wymusiło dostosowanie krajowych regulacji do europejskich standardów ochrony środowiska. Proces ten wymagał ogromnych nakładów finansowych oraz odpowiedniego zarządzania środkami przeznaczonymi na inwestycje ekologiczne. W związku z tym istotną kwestią stało się pozyskiwanie funduszy z różnych źródeł, takich jak fundusze unijne, krajowe programy pomocowe czy środki własne przedsiębiorstw. Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. znalazły się w gronie firm, które w sposób systemowy i konsekwentny realizowały inwestycje proekologiczne, dążąc do ograniczenia negatywnego wpływu swojej działalności na środowisko.

W niniejszej pracy podjęto próbę analizy proekologicznej działalności inwestycyjnej tego przedsiębiorstwa. Przedstawione zostaną zarówno podstawowe zagadnienia związane z ochroną środowiska, jak i konkretne działania podejmowane przez Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. W pierwszej części pracy omówione zostaną kluczowe problemy ochrony środowiska, w tym definicje podstawowych pojęć, źródła i rodzaje zanieczyszczeń oraz regulacje finansowo-prawne mające na celu ograniczenie degradacji ekosystemów. Następnie przeanalizowany zostanie system finansowania działalności proekologicznej, który obejmuje zarówno mechanizmy wspierania inwestycji ekologicznych, jak i konkretne wydatki związane z ochroną środowiska. Kolejna część pracy skupi się na szczegółowej charakterystyce działań podejmowanych przez Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. w latach 1997–2000, analizując zarówno koszty związane z realizacją projektów ekologicznych, jak i ich efekty finansowe oraz środowiskowe.

Badanie działalności proekologicznej dużych zakładów przemysłowych pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy, które kształtują współczesną politykę ekologiczną przedsiębiorstw. Wnioski płynące z analizy mogą stanowić istotny wkład w dyskusję na temat roli przemysłu chemicznego w ochronie środowiska oraz wyzwań, przed którymi stoją duże zakłady produkcyjne w dobie rosnących wymagań ekologicznych.