Liczba stron: 45
Rodzaj pracy: licencjacka
Rok oddania: 2022
Zawartość pracy:
Spis treści
Wstęp 3
Rozdział 1. Gotowość edukacyjna dziecka w świetle literatury przedmiotowej.
1.1. Pojęcie gotowości edukacyjnej dziecka 5
1.2. Obszary dojrzałości i gotowości edukacyjnej dziecka 6
1.3. Rozwój dziecka rozpoczynającego naukę szkolną 10
1.4. Wymagania szkoły skierowane do dziecka rozpoczynającego obowiązek szkolny 14
1.5. Rola przedszkola w procesie osiągnięcia gotowości edukacyjnej dziecka 15
Rozdział 2. Metodologia badań własnych.
2.1. Przedmiot i cel badań 18
2.2. Problemy badawcze 19
2.3. Metody badawcze 20
2.4. Techniki i narzędzia badawcze 22
2.5. Organizacja i przebieg badań 24
Rozdział 3. Gotowość edukacyjna dziecka w świetle wyników badań własnych – studium przypadku.
3.1. Umiejętności szkolne 27
3.2. Kompetencje poznawcze 29
3.3. Sprawność motoryczna 31
3.4. Samodzielność 33
3.5. Konfliktowość 35
3.6. Aktywność społeczna 37
3.7. Gotowość szkolna dziecka – wynik zbiorczy 39
Zakończenie 41
Bibliografia 43
Załączniki 45
Wstęp
Współczesna edukacja dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym stanowi niezwykle istotny obszar zainteresowania pedagogiki, psychologii rozwojowej oraz nauk o wychowaniu. W centrum tych rozważań znajduje się pojęcie gotowości edukacyjnej dziecka, które jest jednym z kluczowych czynników warunkujących powodzenie w nauce szkolnej. Od wielu lat badacze, nauczyciele i rodzice podejmują próby określenia, jakie cechy, umiejętności i poziomy rozwoju psychofizycznego są niezbędne, aby dziecko mogło z powodzeniem rozpocząć naukę w szkole. Problem gotowości edukacyjnej nabiera szczególnego znaczenia w kontekście zmieniających się wymagań cywilizacyjnych, reform systemu oświaty oraz wzrastających oczekiwań wobec najmłodszych uczniów.
Gotowość edukacyjna nie jest stanem jednorodnym ani momentem osiąganym w określonym wieku, lecz złożonym i dynamicznym procesem, który obejmuje zarówno dojrzewanie biologiczne, rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny, jak i wpływ środowiska wychowawczego. Dziecko, które rozpoczyna naukę szkolną, wkracza w zupełnie nowy świat – świat obowiązków, wymagań, norm i zasad. Musi umieć dostosować się do rytmu szkolnego, podporządkować regułom, utrzymać uwagę, współpracować w grupie, ale także wyrażać własne emocje i potrzeby w sposób akceptowany społecznie. Stopień przygotowania dziecka do tych wyzwań decyduje o jego adaptacji do szkoły, a w konsekwencji – o dalszym rozwoju edukacyjnym.
Współczesne koncepcje psychologiczne i pedagogiczne podkreślają, że gotowość do nauki jest wynikiem współdziałania czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Z jednej strony zależy od indywidualnych predyspozycji dziecka, jego tempa rozwoju, poziomu inteligencji, motywacji i emocjonalnej stabilności. Z drugiej zaś – od wpływów środowiska rodzinnego, warunków materialnych, jakości kontaktów społecznych, a także oddziaływań wychowawczych w przedszkolu. To właśnie w przedszkolu dziecko po raz pierwszy doświadcza zorganizowanego procesu edukacyjnego, który przygotowuje je do wymagań szkoły. Placówka przedszkolna odgrywa zatem kluczową rolę w kształtowaniu gotowości edukacyjnej, rozwijając podstawowe kompetencje poznawcze, emocjonalne i społeczne, a także ucząc odpowiedzialności i samodzielności.
W kontekście zmian społecznych i edukacyjnych coraz większego znaczenia nabiera indywidualne podejście do dziecka. Wiek przystąpienia do nauki szkolnej nie może być jedynym kryterium gotowości edukacyjnej. Dzieci w tym samym wieku różnią się bowiem tempem rozwoju, sposobem myślenia, emocjonalnością, motywacją do nauki oraz doświadczeniami wyniesionymi z domu rodzinnego. Dlatego konieczne jest rzetelne diagnozowanie poziomu gotowości edukacyjnej każdego dziecka, które pozwoli dostosować metody pracy do jego potrzeb i możliwości. Niewłaściwe rozpoznanie tej gotowości może prowadzić do trudności adaptacyjnych, niechęci do nauki, a nawet problemów emocjonalnych.
Zagadnienie gotowości edukacyjnej dziecka jest również niezwykle aktualne z perspektywy reform systemu oświaty, które w ostatnich latach doprowadziły do obniżenia wieku szkolnego i włączenia do edukacji formalnej dzieci sześcioletnich. Dyskusje wokół tej decyzji unaoczniły, jak różnorodnie rozumiane może być pojęcie dojrzałości szkolnej. W środowisku naukowym i pedagogicznym pojawiły się pytania o to, czy wszystkie dzieci w tym wieku są rzeczywiście przygotowane do podjęcia obowiązków szkolnych, oraz jaką rolę odgrywa w tym procesie przedszkole i rodzina.
Niniejsza praca ma na celu przedstawienie problematyki gotowości edukacyjnej dziecka w sposób teoretyczny i empiryczny. W części pierwszej zaprezentowano najważniejsze koncepcje, definicje oraz obszary gotowości edukacyjnej w świetle literatury przedmiotowej. Dokonano analizy rozwoju dziecka rozpoczynającego naukę szkolną oraz wymagań, jakie stawia przed nim szkoła. Wskazano również rolę przedszkola jako instytucji wspierającej proces osiągania gotowości edukacyjnej. Część druga ma charakter metodologiczny – określono w niej przedmiot i cel badań, problemy badawcze, zastosowane metody, techniki i narzędzia badawcze, a także opisano organizację i przebieg badań własnych. Trzecia część pracy zawiera analizę wyników badań empirycznych w formie studium przypadku, które pozwoliło na szczegółową ocenę poziomu gotowości edukacyjnej konkretnego dziecka.
Przeprowadzone badania mają na celu nie tylko opisanie zjawiska gotowości edukacyjnej, ale również wskazanie czynników sprzyjających i utrudniających jej osiągnięcie. Uzyskane wyniki mogą stać się podstawą do refleksji nad skutecznością oddziaływań wychowawczo-dydaktycznych w przedszkolu oraz nad potrzebą indywidualizacji pracy z dzieckiem w wieku przygotowawczym.
Podjęcie problemu gotowości edukacyjnej dziecka wynika z przekonania, że właściwe przygotowanie do nauki w szkole jest jednym z najważniejszych warunków sukcesu edukacyjnego, emocjonalnego i społecznego. To właśnie w tym okresie kształtują się postawy wobec nauki, poczucie własnej wartości i motywacja do zdobywania wiedzy. Dlatego analiza gotowości edukacyjnej nie powinna ograniczać się jedynie do aspektów poznawczych, lecz obejmować całość funkcjonowania dziecka – jego emocje, zachowania, relacje społeczne oraz zdolność przystosowania się do nowych sytuacji.
Niniejsza praca stanowi próbę połączenia refleksji teoretycznej z praktyką pedagogiczną i ma na celu zwrócenie uwagi na potrzebę holistycznego podejścia do dziecka rozpoczynającego naukę szkolną. Poprzez analizę literatury i wyniki badań własnych autorka stara się ukazać, że gotowość edukacyjna nie jest jednorazowym aktem osiągnięcia dojrzałości, lecz procesem rozwojowym, który wymaga wsparcia, zrozumienia i świadomego oddziaływania ze strony dorosłych – zarówno nauczycieli, jak i rodziców.
