Występowanie i szkodliwość agrofagów w ogrodach działkowych oraz niechemiczne metody ich zwalczania

Spis treści

1. WSTĘP  5

2. PRZEGLĄD LITERATURY – dotyczy gatunków objętych obserwacjami 7
2.1. Szkodniki roślin uprawnych  7
2.2. Choroby roślin uprawnych  20

3. TEREN BADAŃ 29

4. METODYKA BADAŃ  41
4.1. Gatunki szkodników i chorób obserwowane w trzech rodzinnych ogrodach działkowych 41
4.2. Materiał poddany lustracji w celu określenia stopnia opanowania roślin przez szkodniki 43
4.3. Materiał poddany lustracji w celu określenia stopnia porażenia roślin przez choroby 46
4.4. Terminy prowadzonych obserwacji nad występowaniem szkodników i chorób w wytypowanych rodzinnych ogrodach działkowych  48
4.5. Metody ochrony roślin stosowane przez działkowców  50

5. WYNIKI  51
5.1. Występowanie szkodników na roślinach uprawnych na terenie badanych ogrodów działkowych 51
5.1.1. Występowanie kwieciaka jabłkowca (Anthonomus pomorum L.)  53
5.1.2. Występowanie porazika jabłoniowo-babkowego (Dysaphis plantaginea  54
5.1.3. Występowanie miodówki jabłoniowej (Psylla mali Schmidt.)  55
5.1.4. Występowanie mszycy jabłoniowej (Aphis pomi Deg.)  56
5.1.5. Występowanie owocówki jabłkóweczki (Carpocapsa pomonella L 57
5.1.6. Występowanie mszycy wiśniowej (Myzus cerasi F) 58
5.1.7. Występowanie nasionnicy trześniówki (Rhagoletis cerasi L.) 59
5.1.8. Występowanie owocówki śliwkóweczki (Laspeyresia funebrana Tr.)  60
5.1.9. Występowanie pilśniowca orzechowca (Aceria tristriatus Nal.)  61
5.1.10. Występowanie wielkopąkowca porzeczkowego (Cecidophyopsis ribis Westw.)  62
5.1.11. Występowanie mszycy porzeczkowej (Aphis schneideri Boern.)  63
5.1.12. Występowanie mszycy porzeczkowo – czyściecowej (Cryptomyzus ribis L.) 64
5.1.13. Występowanie kwieciaka malinowca (Anthonomus rubi Hbst.)  65
5.1.14. Występowanie kistnika malinowca (Byturus tomentosus F.)  66
5.1.15. Występowanie poskrzypki cebulowej (Lilioceris merdigera L.)  67
5.1.16. Występowanie miodówki bukszpanowej (Spanioneura buxi Linnaeus, 1758) 68
5.1.17. Występowanie skoczka różanego (Edwardsiana rosae Linnaeus, 1758)  69
5.1.18. Występowanie śluzownicy różanej (Endelomyia aethiops Fabricius, 1781)  70
5.2. Występowanie chorób roślin na terenie badanych ogrodów działkowych  71
5.2.1. Występowanie parcha jabłoni (Venturia inaequalis (Cooke) Aderh.)  72
5.2.2. Występowanie parcha gruszy (Venturia pirina Aderh.)  73
5.2.3. Występowanie rdzy gruszy (Gymnosporangium sabinae Diks.)  74
5.2.4. Występowanie kędzierzawości liści brzoskwini i nektaryny (Taphrina deformans (Berk.) Tul.)  75
5.2.5. Występowanie drobnej plamistość liści drzew pestkowych (Blumeriella jaapi (Rehm.) Arx)  76
5.2.6. Występowanie rdzy śliwy (Tranzschelia pruni-spinosae (Pers.) Diet.)  77
5.2.7. Występowanie antraknozy orzecha włoskiego (Gnomonia leptostyla Fr.)  78
5.2.8. Występowanie białej plamistości liści truskawki (Mycosphaerella fragariae (Tul.) Lind.)  79
5.2.9. Występowanie czarnej plamistości róży (Diplocarpon rosae Wolf)  80
5.3. Metody ochrony roślin w badanych ogrodach działkowych 81

6. DYSKUSJA WYNIKÓW  86

7. WNIOSKI  89

8. ANEKS – NIECHEMICZNE METODY OCHRONY ROŚLIN PRZED AGROFAGAMI (propozycja do stosowania w ogrodach działkowych)  90

8.1. Wyciągi, napary oraz wywary roślinne  90
8.2. Niechemiczne sposoby ograniczania niektórych agrofagów  91
8.3. Preparaty stosowane w rolnictwie ekologicznym  95

9. PIŚMIENNICTWO  96

Spis tabel 98
Spis rycin  100

10. ABSTRAKT  104

WSTĘP

PZ D, czyli Polski Związek Działkowców jest niezależną jednostką społeczną, kultywującą tradycję ruchu działkowego w Polsce od ponad 120 lat. Pod PZD podlega ok. 5000 rodzinnych ogrodów działkowych, które zajmują na terenie Polski obszar ok. 44 tys. ha. Rodzinny ogród działkowy (ROD), jako wydzielony obszar gruntu, posiada swoją własną infrastrukturę oraz określoną liczbę działek, które należą do prywatnych właścicieli i miłośników rekreacji bądź ich rodzin. W Polsce ogrody działkowe użytkowane są przez ok. 965 tys. działkowców, do których należą m.in. emeryci, renciści czy osoby pracujące.

Szacuje się, że blisko 10% polskiego społeczeństwa korzysta z działek. Większość ogrodów położona jest w aglomeracjach miejskich, toteż stanowią one doskonałe miejsce do aktywnego wypoczynku i oderwania się od obowiązków codziennego życia w mieście. Działki ponadto spełniają różnorakie funkcje ekologiczne, prozdrowotne, socjalne oraz edukacyjne. Ogrody działkowe dostarczają swoim użytkownikom niewymiernych korzyści, w tym takich, jak np. stwarzanie okazji do rozwijania swoich pasji i zamiłowań, spędzania wolnego czasu wspólnie z rodziną, możliwość oddychania świeżym powietrzem czy uprawiania różnych gatunków roślin dla własnego użytku. Ponadto mogą także spełniać funkcje społeczne czy wychowawcze poprzez współpracę ze szkołami lub domami opieki społecznej. Polski Związek Działkowców jest członkiem Międzynarodowego Biura Ogrodów Działkowych i Rodzinnych, który skupia związki narodowe z 15 państw Europy oraz współpracuje z Radą Europy i Unią Europejską (PZD 2010).

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie wyników badań dotyczących występowania i liczebności określonych agrofagów na terenie wybranych rodzinnych ogrodów działkowych a także zaproponowanie niechemicznych metod, za pomocą których możliwa jest ochrona roślin przed szkodnikami i chorobami występującymi na działkach. Ekologiczne sposoby ochrony roślin są jak wiadomo bezpieczne dla człowieka, środowiska czy owadów pożytecznych. Ponieważ ogrody działkowe są głównie miejscem wypoczynku i bezpośredniego obcowania z przyrodą, stosowanie chemicznych środków ochrony nie powinno mieć miejsca.

Ponadto można polemizować na temat opłacalności zabiegów chemicznych na terenie działek z uwagi na dość wysoką cenę preparatów chemicznych oraz problem z ich przechowywaniem. Często zdarza się, iż zabiegi wykonywane są preparatami, których nie ma już na liście środków dopuszczonych do obrotu, a działkowcy, którzy owe preparaty stosują, są nierzadko tego nieświadomi. Chemiczną ochronę stosuje się także bardzo często bez uwzględnienia progu zagrożenia danego agrofaga, czyli takiej liczebności szkodnika, którą można dopuścić na danym terenie uprawnym bez widocznych ujemnych skutków w postaci strat w plonie.

Środki chemiczne powinno się nadto stosować w ostateczności – w sytuacjach masowego pojawiania się szkodnika lub choroby, kiedy plon roślin jest poważnie zagrożony. Ekologiczna ochrona roślin wyznaje zasadę „lepiej zapobiegać aniżeli leczyć”, toteż metoda ta jest warta zainteresowania i to nie tylko w aspekcie rodzinnych ogrodów działkowych. Jej skuteczność może być nawet porównywalna do metod konwencjonalnych, jeżeli będzie zastosowana w odpowiednim czasie oraz w stosowny sposób.

Liczba stron 106
Nazwa Szkoły Wyższej
Rodzaj pracy magisterska
Rok oddania 2010