Sposób postrzegania i postawy społeczeństwa polskiego wobec zjawiska przestępczości

SPIS TREŚCI

WSTĘP 3
1. TEORETYCZNE PODSTAWY BADAŃ WŁASNYCH 5
1.1. Omówienie podstawowych pojęć 5
1.1.1. Pojęcie postawy i jej komponenty 6
1.1.2. Pojęcie rygoryzmu w literaturze przedmiotu 10
1.1.3. Istota przestępczości 12
1.1.4. Koncepcje wyjaśniające zjawisko przestępczości 14
1.1.5. Postawa rygoryzm przestępczość współzależność pojęć 26
1.2. Przegląd wyników prac na temat społecznych postaw wobec przestępczości 27
2. ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE WŁASNYCH BADAŃ 33
2.1. Uzasadnienie podjęcia przedmiotowych badań i ogólne założenia metodologiczne 34
2.2. Podstawowe cele i przedmiot badań 36
2.3. Problem badawczy, szczegółowe pytania badawcze i hipotezy 37
2.4. Zmienne przyjęte w badaniach i ich wskaźniki 41
2.5. Metody, techniki i narzędzia badawcze 43
2.6. Dobór próby i terenu dla prowadzonych badań 46
2.7. Organizacja i przebieg badań własnych 47
3. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ 49
3.1. Charakterystyka próby badawczej 49
3.2. Analiza sposobu postrzegania zjawiska przestępczości i postaw wobec przestępców 53
3.3. Analiza wyników dotyczących poziomu rygoryzmu w badanej próbie 67
3.4. Determinanty postaw wobec przestępczości 70
PODSUMOWANIE I WNIOSKI OGÓLNE 82
BIBLIOGRAFIA 85
ANEKS 88

WSTĘP

Zjawisko przestępczości stanowi jeden z poważniejszych problemów współczesnego świata. Związana z nim problematyka jest rozwijana na gruncie wielu dziedzin, np. kryminologii, socjologii, nauk prawnych, czy też psychologii i pedagogiki.

Dotąd nie prowadzono jednak pogłębionych badań empirycznych ujmujących istotę tego patologicznego zjawiska w sposób mnie interesujący. Większość opracowań oscylujących wokół tematu przestępczości ujmuje jedynie cząstkowe elementy całościowej tematyki odnoszącej się do zagadnień rygoryzmu, które postanowiłam uczynić osią problematyki moich badań.
Skoncentrowano się na zagadnieniu przestępczości głównie w aspekcie postaw społeczeństwa wobec samego problemu tego zjawiska, jak również w stosunku do osób dokonujących przestępstw, czy w końcu do problematyki wymierzania sankcji karnych.

Celem tej pracy jest zatem próba znalezienia odpowiedzi na pytanie: Jaki jest poziom rygoryzmu polskiego społeczeństwa wobec przestępczości oraz jakie czynniki determinują stopień tego rygoryzmu? Jednocześnie próbuję także znaleźć uzasadnienie dla problemu: czy wobec wzrastającego zagrożenia przestępczością można zaobserwować w społeczeństwie opinie o możliwości łagodniejszego karania przestępców? Praca składa się z trzech rozdziałów: w pierwszym teoretycznym zaprezentowano wszystkie istotne dla przedmiotu badań zagadnienia, przybliżające znaczenie podstawowych pojęć, pozostających głównie we współzależności postawa rygoryzm przestępczość. Prócz tego dokonano przeglądu wyników prac ujmujących problem przestępczości w sposób zbliżony zakresem do prowadzonych przeze mnie dociekań.

Rozdział drugi poświęcony jest ujęciu metodologicznych aspektów moich badań. Przedstawiono tutaj założenia metodologiczne dotyczące problematyki, celów oraz przedmiotu badań. Sformułowano pewne hipotezy badawcze, dokonano wyboru właściwej z punktu widzenia określonego przedmiotu – metody, narzędzia i techniki badawczej. Wskazano ponadto elementy całego postępowania badawczego i organizacji własnych badań.

Analiza wyników badań empirycznych ukazana została w rozdziale trzecim. Opracowanie to umożliwiło wyłonienie uogólnień, wniosków i spostrzeżeń. Zebrany materiał ilustruje w jaki sposób społeczeństwo polskie ustosunkowuje się do tematyki przestępczości.

Badania i rozważania przedstawione w pracy nie wyczerpują całokształtu problematyki związanej ze zjawiskiem przestępczości i karania sprawców. Nie było to zresztą zamierzeniem autora, nie leżało też w jego możliwościach.

Uważam, że dokonano trafnego wyboru tematu, którego zrozumienie pozwala na naukową interpretację społecznych ocen czynów przestępnych, przyjmujących postać rygoryzmu wobec osób ich dokonujących.

Prócz tego utylitarnym uzasadnieniem celu pracy jest sformułowanie praktycznych wniosków ukierunkowanych na uświadomienie społeczeństwu stopnia ich rygoryzmu i udzielenie pewnych wskazówek ku zmianie najbardziej restrykcyjnych postaw.