Proces konsolidacji sprawozdań finansowych

1. Podstawowe akty prawne 3
2. Obowiązek sporządzania sprawozdań finansowych 4
3. Wyłączenia z konsolidacji – obligatoryjne i fakultatywne 5
4. Tryb sporządzania skonsolidowanego sprawozdania 9
5. Dokumentacja konsolidacyjna 13
6. Terminy sporządzania, zatwierdzenie oraz obowiązek publikacji 15

Podstawowe akty prawne

Spółka handlowa, ponosząca odpowiedzialność za politykę bilansową całej grupy kapitałowej jest zobowiązana do przygotowania jednostkom podporządkowanym zestawu instrumentów kształtujących (stosownie do celu nadrzędnego grupy) obraz majątkowej oraz finansowej sytuacji tychże jednostek w ich finansowych sprawozdaniach.

Podstawowym aktem prawnym, regulującym konsolidację sprawozdań finansowych w Polsce jest ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości[1].

Sprawozdawczości grup kapitałowych dotyczy Rozdział 6 ustawy o rachunkowości: „Sprawozdania finansowe jednostek powiązanych”.

Ustawa o rachunkowości reguluje zasady konsolidacji sprawozdań finansowych w sposób ogólny i bardzo uniwersalny. Należy podkreślić, że – obok wymienionej wyżej ustawy – do rachunkowości polskich grup kapitałowych odnosi się jeszcze kilka innych aktów prawnych o charakterze rozporządzeń.

Wiele spraw znajduje rozwiązanie w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niżeli banki oraz zakłady ubezpieczeń sprawozdania finansowego powiązanych jednostek [2] (rozporządzenie) lub w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości (MSR), do których ustawa odsyła w kwestiach w niej nieuregulowanych.

Regulacje Międzynarodowe dotyczące konsolidacji zostały zawarte w MSR 27 „Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe” oraz MSR 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych” [3].

Z kolei europejskie standardy dotyczące konsolidacji to VII Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich z dnia 13 czerwca 1983 r., później zmieniona dyrektywami 90/604/EEC i 90/605/EEC.

Należy podkreślić, że w części zasadniczej zapisy ustawy dotyczące konsolidacji są zgodne zarówno z międzynarodowymi standardami jak i z europejskimi dyrektywami. Bardzo istotna dla ujednolicenia regulacji krajowych i międzynarodowych rachunkowości, była zasadnicza nowelizacja ustawy o rachunkowości, panująca od 2002 roku.

Znowelizowana ustawa wprowadziła postanowienia rozporządzenia nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.

[1] Ustawa z dnia 29 września 1994 r., o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz. 694 z późn. zm.)

[2] Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń sprawozdania finansowego jednostek powiązanych (Dz. U. Nr 152, poz. 1729)

[3] H. Buk, E. Piątek, Kształtowanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego poprzez odpowiedni dobór zakresu podmiotowego grupy kapitałowej w świetle polskich i międzynarodowych standardów rachunkowości, „Monitor Rachunkowości i Finansów”, Miesięcznik dla kadry zarządzającej, C. H. Beck, Warszawa Nr 3/2007, s. 26