Problematyka aborcji i eutanazji w krajach Unii Europejskiej

Wprowadzenie 5

1. Wyjaśnienie pojęć aborcji i eutanazji oraz ujęcie problemów w tematyce filozoficzno-moralnej 8
1.1 Aborcja – zarys historyczny i filozoficzny 8
1.2 Aborcja w kontekście medycznym 9
1.3 Moralna i etyczna ocena aborcji 11
1.4 Eutanazja kiedyś, czyli postrzeganie problemu w kontekście filozoficznym 13
1.5 Podział eutanazji 16
1.6 Moralne aspekty „zabijania z litości” 17

2. Regulacje prawne dotyczące aborcji i eutanazji w prawie polskim oraz państwach wspólnoty 19
2.1 Regulacje prawne w Polsce 19
2.2 Aborcja w świetle prawa w Unii Europejskiej 20
2.3 Eutanazja w Europie i prawie polskim 22

3. Społeczne aspekty postrzegania problemu aborcji i eutanazji 26
3.1 Aborcja w ocenie społeczeństw europejskich 26
3.2 Aborcja a najważniejsze religie świata 32
3.3 Eutanazja a społeczeństwo 35
3.3.1 „Dobra śmierć” z perspektywy mediów 36
3.4 Eutanazja w ujęciu religijnym 38
3.5 Opieka paliatywna jako alternatywa wobec eutanazji 40

Zakończenie 42
Bibliografia 44
Streszczenie pracy dyplomowej licencjackiej 49

Wprowadzenie

Artykuł 3
„Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby”.
– Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 roku.
Artykuł 2 „Prawo do życia”
1. Prawo każdego człowieka do życia chronione jest przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo przewidywane taką karą. […]
-Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 roku.

Szybki rozwój cywilizacyjny bezpośrednio dotyka każdego człowieka co powoduje, że zmienia on swój styl życia, poglądy, pędzi za karierą, dobrami materialnymi, odrzucając, bardziej lub mniej świadomie, przy tym niektóre wartości moralne, etyczne i religijne. Każdy z nas doświadcza w swoim życiu wiele, zarówno dobrych, jak i tych złych rzeczy. Związane są one z radością i szczęściem, ale też z bólem i cierpieniem. Już w starożytnej Grecji zostało wypracowane prawo, które reguluje życie i funkcjonowanie każdego człowieka wśród społeczeństwa. Istnieje również nie spisane prawo przyrody w której każdy żyjący organizm wie jak należy postępować, aby przeżyć w środowisku. Człowiek jako istota rozumna posługuje się swoim umysłem do formułowania osobistych i indywidualnych opinii, zdań, poglądów, decyzji co zrobić ze swoim życiem.

Od narodzin uczy się on funkcjonowania w świecie, a z czasem usamodzielnia się i zaczyna kształtować swoją osobowość. Wypracowuje pewne poglądy i stara się zgodnie z nimi postępować. Jest to jedne z jego nie pisanych praw – prawo do decydowania o sobie i swoim życiu. Jednak jednym z podstawowych, gwarantowanych jest nienaruszalne prawo do życia. Ma ono właściwości nadrzędne i niezbywalne. Każda Konstytucja, niezależnie od ustroju politycznego danego państwa oraz międzynarodowe dokumenty prawne, jak Europejska Konwencja Praw Człowieka, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i inne stawiają prawo do życia na pierwszym miejscu.

Należy zadać pytanie, czy we współczesnym świecie wraz z rozwojem cywilizacyjnym, postępem technologicznym i medycznym, prawo to nie jest naruszane. Zabiegi aborcji i eutanazji powodują, że definicja prawa do życia nabiera innego wydźwięku. Temat pozbawiania życia drugiej osoby, w wypadku aborcji – nienarodzonego dziecka, a eutanazji – dorosłego człowieka, budzi wiele kontrowersji i dylematów, które dzielą społeczeństwo na zwolenników i przeciwników legalizacji takich praktyk.

Już w starożytnych czasach zabiegi te były praktykowane oraz były powodem do rozmyślań wielu filozofów. Na przestrzeni dziejów znaczenie słów aborcja i eutanazja było formułowane na różne sposoby, lecz zawsze odnosiło się do pozbawienia życia istoty ludzkiej. W tych przypadkach – aborcji i eutanazji, o życiu ludzkim nie decydują prawa naturalne, lecz człowiek. Człowiek, którego prawem, a zarazem obowiązkiem jest poszanowanie życia swojego i drugiej osoby. Idąc dalej tym tokiem rozumowania należałoby zadać pytanie, czy ma on odgórne, bądź też przyznane mu przez literę prawo, aby decydować o istnieniu, bądź nie innej jednostki ludzkiej? Na to pytanie trudno znaleźć zadowalającą odpowiedź. Mimo, iż w niektórych krajach praktyki „legalnego zabijania” są dostępne oraz nie są obciążone odpowiedzialnością karną, to z reguły nie każdy w ciężkiej sytuacji decyduje się na skorzy-stanie z takich możliwości.

Dla większości jest to sprawa wiary i nie tylko. Są to tematy niezwykle delikatne i osobiste, choć tak naprawdę trudno wypowiadać się w sposób obiektywny o każdym z nich w momencie, gdy samemu nie doświadczyło się podobnej sytuacji w której jesteśmy zmuszeni zadecydować o swoim lub cudzym życiu. W pojęciu wszystkich religii monoteistycznych płód jest od istotą ludzką, która ma prawo do życia, jak każdy inny żywy organizm, a dodatkowo jest on darem od Stwórcy i należy się mu pełne poszanowanie. Natomiast samobójstwo, eutanazja postrzegane są jako sytuacje w których to człowiek przypisuje sobie prawa boskie. Jednak to tylko Stwórca ma takie prawo o decydowaniu w którym momencie położyć kres istnieniu danego człowieka.

Temat eutanazji oraz aborcji jest też ogólnym sporem o wartość życia i śmierci. W tym sporze dyskutowane jest życie ludzkie i prawa do niego, zarówno osobiste, jak i drugiego człowieka. Czy ta dyskusja w ogóle powinna mieć miejsce? Należy zwrócić uwagę, że mimo, iż prawo do przyśpieszenia śmierci oraz decydowaniu o narodzinach dziecka jest obecnie przedmiotem sporów politycznych, jak i grup społecznych to w dużej mierze walka ta odbywa się w sumieniu każdego człowieka indywidualnie.

Kolejną płaszczyzną na jakiej toczy się spór jest ekonomia, gdzie w głównej mierze chodzi o pieniądze. Mam na myśli wielkie koncerny farmaceutyczne produkujące leki antykoncepcyjne, środki poronne czy wreszcie substancje przeciwbólowe oraz te powodujące zgon. Często, lecz nie zawsze bywa tak, co pokazały nam zresztą karty z zapisaną historia ludzkości, że to co sami sobie „stworzymy” nie zawsze służy nam w taki sposób jaki byśmy pragnęli, ale zaprowadzić nas może do destrukcji społecznej i mentalnej. Obecnie człowiek nazbyt pragnący wolności, w każdym tego słowa znaczeniu, może naruszać lub ograniczać prawa i wolności pozostałych jednostek społecznych. Czy warto więc mówić o poszanowaniu życia ludzkiego w momencie, gdzie uważa się, że ma ono wartość w chwili poczęcia, narodzin i śmierci, zapominając o tym co pomiędzy, czyli życiu jako takim?

W tej pracy staram się ukazać w sposób obiektywny dwa znaczące problemy we współczesnym świecie jakimi są aborcja i eutanazja. W rozdziale pierwszym poruszam zagadnienia w kontekście terminologii oraz za zakresu filozofii i postrzeganie problemów w kwestii moralnej, ale także etycznej. Drugi rozdział opisuje regulacje prawne zabiegu przerywania ciąży oraz „śmierci na życzenia” w Polsce oraz krajach Unii Europejskiej. Nawiązuję w nim do niektórych Konwencji oraz deklaracji międzynarodowych, które odnoszą się do praw człowieka. Przedstawiając aspekty prawne, posługuję się przykładami konkretnych spraw sądowych, które toczyły w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości i nie tylko. Opinie społeczne, jak i kreowanie tematu w mediach opisane jest w rozdziale trzecim.

Na podstawie badań różnorakich instytutów, centrów badań opinii społecznej przedstawiam stanowisko grup popierających, ale też grup ludzi będących w opozycji do tematyki odnoszącej się do aborcji i eutanazji. Problemy te z punktu widzenia największych religii współczesnego świata zawarte w rozdziale trzecim, opisuje ich postawę i stanowisko, które wykształtowało się na przestrzeni wieków. Na koniec pracy w kwestii eutanazji opisana jest alternatywa dla takich działań w postaci opieki paliatywnej, która mogłaby spowodować zmniejszenie zakresu problemu eutanazji. Praca ma na celu zobrazowanie jednych z poważniejszych zagrożeń naszych czasów. Zagrożeń dla nie respektowania i nadużywania praw człowieka.