Czas i przestrzeń w utworach Adama Mickiewicza

SPIS TREŚCI

WSTĘP 3

ROZDZIAŁ 1 ADAM MICKIEWICZ – ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ 5
1.1. RYS BIOGRAFICZNY 5
1.2. TWÓRCZOŚĆ POETYCKA 8

ROZDZIAŁ 2 PRZESTRZEŃ I CZAS W LITERATURZE 9
2.1. PRZESTRZEŃ I LITERATURA 9
2.2. CZAS W LITERATURZE 15

ROZDZIAŁ 3 CZAS I PRZESTRZEŃ W DZIEŁACH ADAMA MICKIEWICZA 18
3.1. MOTYWY ARCHETYPOWE I TOPI ODNOSZĄCE SIĘ DO CZASU I PRZESTRZENI W UTWORACH A. MICKIEWICZA. 18
3.2. CZAS I PRZESTRZEŃ W DZIADACH 20
3.3. PEJZAŻ CZASU I PRZESTRZENI W PANU TADEUSZU 31
3.4. CZAS I PRZESTRZEŃ W LIRYKACH LOZAŃSKICH, SONETACH KRYMSKICH ORAZ BALLADACH I ROMANSACH. 38

ZAKOŃCZENIE 45
BIBLIOGRAFIA 47

WSTĘP

Praca niniejsza poświęcona jest interpretacji czasu i przestrzeni w utworach Adama Mickiewicza. Zaś zasadniczym jej cel sprowadza się do ukazania specyficznej dialektyki poszczególnych czasów i przestrzeni w utworach wieszcza, która jednocześnie stanowić będzie dowód wielości ich odmian. Ze względu na zakres i charakter pracy, omówione zostaną tylko te zagadnienia, które są istotne dla właściwego odbioru tematu.

Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich w całości poświęcony będzie sylwetce poety. W pierwszej kolejności zarysowane zostaną „dzieje” wieszcza, ze szczególnym uwzględnieniem ważnych dat w jego biografii. Wspomniane również będą nazwiska, które w różnoraki sposób wpłynęły na twórczość i życie duchowe Mickiewicza. Zaś w końcowej części rozdziału zostanie przybliżona twórczość poety: podanie tytułów ważnych dzieł, miejsc i dat ich publikacji.

W rozdziale drugim nastąpi przybliżenie koncepcji czasu i przestrzeni w literaturze. Tytułem wstępu do omawianego zagadnienia zostanie zaprezentowana krótka charakterystyka pojęcia przestrzeni, a następnie czasu. W dalszej kolejności ukazana zostanie kwestia nieostrości analizowanych pojęć, i co za tym idzie, problemów ich rzeczowej interpretacji na konkretnych przykładach (utworach).

Rozdział trzeci w całości poświęcony będzie szeroko pojętej przestrzeni i dość relatywnej koncepcji czasu w utworach Mickiewicza. Dla lepszej jasności i precyzji odbioru analiza owych pojęć zostanie podzielona na podrozdziały, których linię demarkacyjną będą stanowiły tytuły poszczególnych dzieł wieszcza. Przy czym pierwszy z podrozdziałów traktować będzie o archetypach i toposach. Zostaną w nim zdefiniowane owe pojęcia w oparciu o Słowniki terminów literackich, a następnie nastąpi próba odnalezienia archetypów i toposów w utworach Mickiewicza. W kolejnych podrozdziałach ukazane zostaną ich szersze implikacje – oczywiście w kontekście czasu i przestrzeni.

Pracę zamknie zakończenie, w którym zostanie ukazana wspólna idea, jaka przyświeca problematyce zawartej w poszczególnych rozdziałach niniejszej pracy – czyli ukazanie, zinterpretowanie czasu i przestrzeni w wybranych dziełach Mickiewicza. Jeszcze raz podkreślona będzie wielość przestrzeni i pojęć czasu – możliwość ich relatywnej interpretacji.

Praca niniejsza w żadnym wypadku nie rości sobie prawa do miana całościowej i dogłębnej analizy problematyki zawartej w jej temacie, wręcz przeciwnie – z uwagi na „ograniczenia formalne” jest to jedynie sumienne naszkicowanie najistotniejszych kwestii omawianego zagadnienia. Nie mniej jednak może ona stanowić jeden z dodatkowych materiałów dla osób zgłębiających problematykę twórczości tej wyjątkowo ciekawej postaci, jaką jest niewątpliwie Adam Mickiewicz.

Ze stosunkowo obszernej literatury zostaną wybrane najbardziej znaczące dla omawianych kwestii pozycje, czyli tytułowe dzieła A. Mickiewicza, m.in. Dziady, Pan Tadeusz, Ballady i romanse, Sonety, Liryki lozańskie, a także ważniejsze opracowania jak: A. Witkowskiej Słowo i czyn czy J. Sławińskiego (red.) Przestrzeń i literatura.

Tematyka pracy zostanie naświetlona w porządku chronologiczno – tematycznym. Pierwszy rozdział będzie miał charakter typowo opisowy – rzeczowe sprawozdanie z poszczególnych wydarzeń, jakie miały miejsce w życiu Mickiewicza (z zachowaniem chronologii). W drugim rozdziale omawiane wątki zostaną ujęte w sposób tematyczny. Podobnie rozdział trzeci zaprezentowany zostanie w oparciu o analizowane zagadnienia, czyli koncepcje czasu i przestrzeni w dziełach wieszcza.