Bezpieczeństwo państwa w kontekście stosunków międzynarodowych

SPIS TREŚCI

Wstęp  3
Rozdział I. Podstawowe czynniki zagrażające bezpieczeństwu międzynarodowemu  6
1.1. Pojęcie i charakterystyka koncepcji bezpieczeństwa międzynarodowego .. 6
1.2. Współzależność bezpieczeństwa narodowego z bezpieczeństwem międzynarodowym  10
1.3. Konflikty międzynarodowe jako główne zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego  14
1.4. Źródła zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego  19

Rozdział II. Konstytucyjne i ustawowe cele, zadania i obowiązki w sferze bezpieczeństwa  22
1.1. Funkcje państwa i podmiotów prawa państwowego w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego  23
1.2. Rola organów władzy w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego  29
1.3. Funkcje organizacji pozarządowych w umacnianiu bezpieczeństwa narodowego  40

Rozdział III. Założenia strategii bezpieczeństwa narodowego  46
1.1. Geneza, istota i zakres strategii bezpieczeństwa  46
1.2. Środki strategii bezpieczeństwa  49
1.3. Metody polityki bezpieczeństwa  53

Zakończenie  65
Bibliografia  68
Spis rysunków  75
Streszczenie  76
The Summary of the Thesis  78

WSTĘP

Stworzenie ogólnoświatowego systemu bezpieczeństwa jest nadzwyczaj trudnym zadaniem współczesnych państw. Istotną rolę w kształtowaniu bezpieczeństwa odgrywa umiejętność podejmowania właściwych działań w odpowiednim momencie. Kolejność niektórych czynów jest z góry ustalona, jednakże nikt nie jest w stanie przewidzieć reakcji jaka powstanie wskutek zaistnienia pewnych procesów.

Opracowanie niniejsze jest próbą analizy oddziaływania bezpieczeństwa na funkcjonowanie państw w stosunkach międzynarodowych. Celem podstawowym pracy jest ukazanie istoty bezpieczeństwa stanowiącego odwieczny problem wszystkich istniejących w dziejach historii państw. Problem bezpieczeństwa ogarnia niemal wszystkie dziedziny stosunków międzynarodowych. Należy zwrócić uwagę na trudności wynikające z braku jednolitej definicji bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo nie jest stanem, lecz procesem wymagającym przeprowadzenia analizy zarówno z punktu widzenia prawa, jak również prowadzonej przez państwa polityki. W aspekcie politycznym zwraca się uwagę na elementy bezpieczeństwa tj.: obrona niepodległości i suwerenności państwa uwzględniając występowanie lub brak zagrożeń wobec przedstawionych fundamentalnych wartości. W kontekście prawnym należy odnieść się do „pokoju i bezpieczeństwa” zdefiniowanego w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz do bezpieczeństwa tworzonego w ramach zawieranych przez państwa sojuszy, których nadrzędnym celem jest nawiązanie przyjaźni i współpracy oraz udzielenie pomocy gwarantujących nienaruszalność granic i nietykalność terytorium.

Hipotezą badawczą niniejszej pracy jest twierdzenie, iż problem bezpieczeństwa stanowi nadrzędny cel polityki zagranicznej każdego państwa, wpływa nie tylko na bezpieczeństwo narodowe, ale odgrywa zasadniczą rolę w zwalczaniu zagrożeń powstałych na skutek złego doboru środków i metod działania oraz z zastosowania niewłaściwej strategii. Kolejnym założeniem było wypracowanie tezy, iż działania poszczególnych uczestników areny międzynarodowej zmierzają do zawarcia kompromisów. Przebieg gry oraz zastosowane środki przyczyniają się do kształtowania systemu politycznego współczesnych państw.

W celu rozwinięcia problemu badawczego sformułowano następujące pytania:

1. Jak zdefiniować pojęcie bezpieczeństwa oraz uniwersalnych czynników determinujących jego istotę?
2. Jakie są relacje między bezpieczeństwem narodowym a bezpieczeństwem międzynarodowym?
3. Jakie są i jaki mają charakter obecne i przyszłe wyzwania oraz zagrożenia bezpieczeństwa państwa?
4. Jakie są sposoby i gwarancje organizowania bezpieczeństwa międzynarodowego – i czy takie w ogóle istnieją?
5. Jakie funkcje spełnia państwo oraz podmioty prawa państwowego w kształtowaniu bezpieczeństwa narodowego?
6. Jakie są podstawowe wartości bezpieczeństwa narodowego państwa?
7. Jaką rolę przypisuje się organom władzy oraz organizacjom pozarządowym w kreowaniu i umacnianiu bezpieczeństwa narodowego?
8. Jakie siły i środki są niezbędne do realizacji przyjętej koncepcji, jak je zorganizować i przygotować?
9. Jak przebiega ewolucja głównych uwarunkowań bezpieczeństwa?
10. Jakie zastosowano metody w tworzeniu koncepcji i systemów bezpieczeństwa w stosunkach międzynarodowych?

Przy rozwiązywaniu kwestii związanych z problematyką wynikającą z tytułu pracy zastosowana została metoda naukowa precyzyjnie przemyślana, oddziałująca na odbiór społeczny podjętych kontemplacji. W pracy dokonano precyzyjnej oceny poszczególnych zjawisk oraz analizy skutków oddziałujących na bezpieczeństwo państw w stosunkach międzynarodowych. Podłoże metody stanowi dokładna analiza dokumentacji o politycznym i prawno – międzynarodowym charakterze. Posłużono się również metodami indukcyjną (bezpośredniego określenia faktów) oraz dedukcyjną (pośredniego określenia faktów).

Literatura naukowa związana z tematem jest obszerna. Fundamentalne podłoże pracy stanowią pozycje Erharda Cziomera i Lubomira Zyblikiewicza , Ryszarda Jakubczaka, Ryszarda Zięby oraz inne równie znaczące prace. W celu wzbogacenia treści pracy uwzględniono wiele pozycji obcojęzycznych, między innymi znamienna okazała się praca Kathleen M. Sullivan czy Stanley’a Hoffman’a. Ponadto w pracy wykorzystano wiele artykułów publikowanych w czasopismach naukowych. Różnorodność zgromadzonej literatury poszerzyła zakres posiadanej wiedzy przyczyniając się do uzyskania zróżnicowanych ujęć, ocen i refleksji teoretycznych dotyczących problematyki bezpieczeństwa narodowego.

Praca składa się z trzech rozdziałów w układzie problemowym. W rozdziale pierwszym podjęto próbę zdefiniowania pojęcia oraz podstawowych koncepcji bezpieczeństwa międzynarodowego. Przedstawiono w jaki sposób bezpieczeństwo narodowe wpływa na bezpieczeństwo międzynarodowe i odwrotnie. W dalszej części rozdziału zaprezentowano wpływ konfliktów międzynarodowych stanowiących zagrożenie pokoju i ładu międzynarodowego. Przeprowadzono analizę oddziaływania zagrożeń na system bezpieczeństwa z uwzględnieniem źródeł powstania konfliktów.

W rozdziale drugim przedstawione zostały poszczególne funkcje państwa i ich wpływ na kształtowanie bezpieczeństwa narodowego, ponadto szczegółowo przedstawiono rolę organów władzy w kształtowaniu bezpieczeństwa, uwzględniając system obronny państwa, podstawy funkcjonowania systemu oraz zadania i obowiązki organów administracji publicznej. Kolejnym zagadnieniem było wyjaśnienie pojęcia organizacji pozarządowych, miejsca i roli w tworzeniu i umacnianiu bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. W dalszej części rozpatrywano kwestie bezpieczeństwa na przykładzie państwa polskiego. Dokonano starannej analizy aktów prawnych odnoszących się do polityki bezpieczeństwa narodowego, wyjaśniono funkcjonowanie polskiego systemu obronnego z uwzględnieniem elementów składowych. Ponadto opisano działalność obrony terytorialnej w systemie bezpieczeństwa państwa polskiego.

Rozdział trzeci zawiera analizę uwarunkowań bezpieczeństwa począwszy od źródeł tworzenia strategii bezpieczeństwa, uwzględniając istotę i zakres strategii bezpiezeństwa. Zaprezentowano środki i metody tworzenia strategii bezpieczeństwa. Zwrócono uwagę na rolę odgrywaną przez uczestników areny międzynarodowej ze względu na zajmowaną pozycję. W kulminacyjnej części rozdziału dokonano analizy poszczególnych systemów bezpieczeństwa kształtowanych na przestrzeni dziejów zwracając uwagę na układ sił reprezentujący każdy z nich.

Liczba stron 75
Nazwa Szkoły Wyższej Uniwersytet Śląski w Katowicach
Rodzaj pracy licencjacka
Rok oddania 2008